Risicobeoordeling overstortbagger: circulair gebruiken of storten?

Overstortbagger is bagger die dichtbij een riooloverstort uit sloten en kanalen wordt gehaald. Deze bagger is vaak meer vervuild is dan op andere plekken. Dit komt doordat bij hevige regenval ongezuiverd rioolwater uit de overstort rechtstreeks het oppervlaktewater inloopt.

Het algemene beleid van de meeste overheden die watergangen beheren is daarom om overstortbagger apart te baggeren en af te voeren naar een stortplaats. Zo kunnen de eventuele verontreinigingen, die in deze bagger kunnen zitten geen risico’s veroorzaken. Risico’s kunnen bijvoorbeeld ontstaan wanneer deze bagger op de kant wordt gezet, waardoor vee dat graast op de aangrenzende percelen hiermee in contact komt.

Wat zijn nu echt de risico’s van overstortbagger?

Maar wat zijn nu precies de risico’s? Het is jammer dat dit meestal niet onderzocht wordt. Het apart baggeren en afvoeren van de overstortbagger kost de waterbeheerder veel geld, zorgt voor overlast voor omwonenden en voor extra CO₂-uitstoot. de waterbeheerder veel geld, zorgt voor overlast voor omwonenden en voor extra CO₂-uitstoot.

Onze aanpak: inzicht door onderzoek

Als er werkelijk (grote) risico’s zijn van het ter plaatse toepassen van de overstortbagger, is het apart afvoeren natuurlijk wel nodig. Maar als deze risico’s niet aanwezig of in elk geval acceptabel zijn, is het afvoeren niet echt een duurzame oplossing. Daarom heeft Waterschap Noorderzijlvest Bioclear earth gevraagd een onderzoeksmethode te ontwikkelen om deze risico’s te onderzoeken. In samenwerking met een aantal partners hebben we een onderzoeksprotocol opgezet op basis van verschillende analyses, onder andere DNA identificatie.

Welke potentiële extra risico’s kleven er aan overstortbagger? Vanuit het riool kunnen met name medicijnresten en pathogenen (voor mens of vee ziekteverwekkende micro-organismen) in het oppervlaktewater en in de bagger terechtkomen. Een combinatie van antibiotica en pathogenen kan daarnaast leiden tot bacteriën die resistent zijn voor antibiotica. Daar bovenop komt dat door het gebruik van onder andere de anticonceptiepil het rioolwater en daarmee ook overstortbagger hormoonverstorende eigenschappen kan krijgen.

Wat brengen we in kaart?

Bovenstaande risico’s hebben we onderzocht in zowel de overstortbagger als in niet-verdachte bagger (verder stroomopwaarts in dezelfde watergang). Bij het onderzoek hebben we gebruik gemaakt van diverse innovatieve analysetechnieken:

Chemische analyse op medicijnresten.
Kweekmethoden voor onder andere het meten van de antibioticaresistentie.
DNA-analyses voor identificatie en kwantificering van pathogenen.
Effectmetingen voor meting van de mate van hormoonverstoring.

Om relevante pathogenen in de bagger te kunnen aantonen en kwantificeren heeft ons laboratorium (Microbial Analysis) voor dit project qPCR testen ontwikkeld. Deze techniek gebruikt het DNA om pathogenen te kunnen herkennen en de hoeveelheid te bepalen.

Veilig circulair hergebruik heeft de toekomst

We hebben inmiddels op vier locaties bovenstaande onderzoek verricht. Door onderzoek te doen naar de aanwezigheid en risico’s van medicijnresten en pathogenen in zowel overstortbagger als in niet-verdachte bagger groeit de kennis over de concrete risico’s en naar verwachting ook de bereidheid om hiervoor risico-gebaseerd beleid op te stellen.

Geen risico’s? Dan is duurzaam hergebruik prima mogelijk. Bovendien kunnen hiermee de kosten aanzienlijk gereduceerd worden in vergelijking met het afvoeren van de bagger. Mochten er wel onaanvaardbare risico’s door (overstort)bagger te verwachten zijn, dan moeten er maatregelen genomen worden (storten of zuiveren bijvoorbeeld). Bioclear earth helpt u bij het inzichtelijk maken van de risico’s en mogelijkheden en wij dragen ook graag bij aan het opstellen van risicogebaseerd beleid.