De provincie Groningen is in Appingedam gestart met een project waarbij op een nieuwe manier wordt gekeken naar risicobeheer op verontreinigde locaties. Onderzocht wordt of een gebied, vervuild met zware metalen, duurzaam beheerd kan worden met behulp van wilgenteelt en of het wilgenhout, dat hierbij vrijkomt, verwerkbaar is tot een duurzaam product.
De verontreinigde locatie is een oud gedeelte van het bedrijfsterrein van de voormalige Strokartonfabriek "De Eendracht". De bedoeling is om van dit voormalige industrieterrein een recreatiegebied te maken, waar je heerlijk kunt fietsen en wandelen. Een deel van het terrein, ter grootte van ongeveer drie hectare, is verontreinigd met zware metalen en is niet toegankelijk voor het publiek. Hiervoor zijn in 2012 wilgen aangeplant. De dichte wilgenbeplanting zorgt ervoor dat mensen dit gebied niet in kunnen, waardoor direct contact met de verontreiniging niet mogelijk is.
Het mooie van wilgen is dat ze in staat zijn metalen op te nemen uit de bodem of ze vast te leggen in de bodem. Hierdoor wordt het risico sterk verlaagd en wordt de bodem op een natuurlijke manier schoongemaakt. Deze manier van bodemsanering waarbij planten of bomen worden gebruikt om verontreiniging op te nemen of af te breken wordt ook wel fytoremediatie genoemd.
De provincie Groningen wil met de uitvoering van dit project een antwoord op een aantal vragen. Is het mogelijk om duurzame meerwaarde te creëren met wilgen, die op verontreinigde grond geplant zijn en wordt de kwaliteit van de bodem uiteindelijk beter? Om antwoord op deze vragen te krijgen heeft de provincie Groningen Bioclear earth gevraagd het terrein van "De Eendracht" te Appingedam gedurende zes jaar te monitoren. Daarnaast wil de gemeente weten of het mogelijk is de wilgentenen duurzaam te gebruiken.
Update: onderzoek toont aan dat wilgen gek zijn op heavy metal
Na de start van dit project in 2016, heeft Bioclear earth een aantal monitoringsrondes uitgevoerd om te beoordelen hoe goed de wilgen op de locatie in staat zijn zware metalen vast te leggen (fytoextractie). Daarvoor hebben we de resultaten van de analyses van 2018 vergeleken met die van 2016.
De nieuwe data laten zien dat de wilgen de capaciteit om zware metalen op te nemen, blijven behouden, ook nu ze ouder zijn. De concentraties koper, cadmium en zink in de onderzochte wilgenmonsters zijn aanzienlijk toegenomen. Dit betekent dat de wilgen langzaam maar zeker bijdragen aan het opruimen van de (beschikbare) zware metalen op de locatie.
Ondanks de toename van zware metalen in de wilgen is de zware metalen verontreiniging in de bodem op de locatie nog steeds relatief hoog. Onze springstaartentest (ISQ- test)- ontwikkeld in samenwerking met de Vrij Universiteit Amsterdam - laat echter zien dat er geen verhoogde ecologische risico’s zijn voor het bodemleven in vergelijking met schone grond.
Afzetmogelijkheden voor wilgen
Daarnaast hebben we onderzocht op welke manier we de wilgentenen duurzaam kunnen gebruiken. We hebben gekeken naar diverse toepassingsmogelijkheden van het wilgenhout, onder andere naar verwerking in bouwmaterialen, voor energieproductie en naar gebruik van inhoudsstoffen. Als meest haalbaar komen de volgende opties naar voren:
Wanneer de wilgentenen worden toegepast als tuinafrastering of zinkstukken is ons advies eerst te onderzoeken of de metalen, ook al zijn deze vrij immobiel, eventueel uitlogen en zich verspreiden.
Onze eerste bevindingen binnen dit project met deze vorm van fytoremediatie zijn zeer interessant en kunnen ook nuttig zijn voor de toepassing op andere locaties.
Wilt u meer weten over dit project, neem dan contact op met Freek van den Heuvel.
